Fransanın son iki əsrdə beynəlxalq aləmdə, xüsusən, Afrika ölkələrində törətdiyi soyqırımları və dəhşətli faktlar barədə düşünəndə öz-özümə sual verirəm: Bu dövlət bir-neçə əsr əvvəl xristian dininin parçalanmasını bəhanə edərək öz xalqına qarşı qanlı qırğınlar törətmişdisə, heç bir günahı olmayan 50-60 min insanı öldürmüşdüsə, onda başqa xalqların qılıncdan keçirilməsi, qanına qəltan edilməsi Paris üçün bir içim su kimi asan ola bilər.
Nə isə… Emmanuel Makronun rəhbərliyi ölkədə vəziyyəti elə bir həddə gətirib ki, artıq daxili etirazlar xalq hərəkatına çevrilməkdədir. Yəni, son illərdə davam edən sosial narazılıqlar artıq siyasi etirazlara çevrilir. Meydanlarda açıq şəkildə bəyan edirlər ki, Makronun düşünülməmiş addımları idarəetmədə tənəzzülə səbəb olmaqla yanaşı, siyasi böhrana da zəmin yaradıb. Ekspertlərin fikrincə, ötən il Əlcəzair əsilli etirazçı Nahelin polis tərəfindən qətlə yetirilməsindən sonra ölkəni bürüyən zorakılıq aktları və onun qarşısının alınması istiqamətində lazımi tədbirlərin görülməməsi Fransadakı dövlət böhranından xəbər verir.
Mətbuat yazır ki, daxili idarəetmədəki səriştəsizlik ölkə həyatına olduqca pis təsir edir. Bu, az imiş kimi, Makron Fransasının xarici siyasətdə onun-bunun işlərinə müdaxilə cəhdləri də əhali tərəfindən ciddi etirazlarla qarşılanır. Hökumət rəsmiləri ölkədəki narazılıqların neftin qiymətinin artdığına görə olduğu deyirdilər. Ona görə də bu istiqamətdə geri addımlar atıldı. Etirazçılar yenə də sakitləşmədilər. “Sarı jiletlilər”in etirazı başladı. Hökumətin istefası istənildi. Bu isə o demək idi ki, etirazların görünməyən tərəfləri var.
Makron hakimiyyətə gələndən sonra bu ölkədə vergi rüsumları daha da artırılıb. Bu gün Avropada ən çox vergini fransızlar ödəyirlər. Əməkhaqlarından çıxılan vergilər əvvəlki illərlə müqayisədə olduqca çoxdur. Yaxud, Makron hakimiyyətə gələnədək Fransada təhsil haqqı adlı məfhum yox idi. Tələbələr qeydiyyat üçün maksimum 300 avroya qədər pul ödəyirdilər. Makron gələndən sonra isə həmin məbləğ 2000 avroya qaldırılıb.
Digər narazılıqlar da artır. Ölkə rəhbərliyi etiraz edən fransızlara qarşı eynilə Afrika ölkələrindəki etirazçılara tətbiq etdiyi cəzaları sərgiləməkdən çəkinmir. Etirazçılar atlı polislərin təzyiqləri ilə üzləşir. Nümayişlər itlərlə dağıdılır. Hər gün yeni həbslər barədə xəbərlər gəlməkdədir. Avropa mətbuatı yazır ki, Fransada həbs olunmaq o qədər də ağır cəza deyil. Ağır cəza həbsdə olanlara göstərilən münasibətdir.
Bəs Makron hökumətinin bu məsələlərə münasibəti necədir? Yelisey sarayından verilən məlumatlarda birmənalı olaraq söylənilir ki, bütün istiqamətlərdə olan narazılıq ( diqqət yetirin– bütün istiqamətlərdə) və etirazlar xarici dövlətlərin təxribatıdır. Guya, Rusiya, Britaniya, Almaniya və hətta ABŞ-ni təmsil edən bəzi siyasətçilər Fransanın daxili işlərinə qarışaraq, etirazları körükləyirlər. Əgər elədirsə, onda lap əcəb edirlər. Çünki bu gün rəsmi Paris çox ölkənin daxili işlərinə qarışır. Hər halda, etirazlar çoxaldıqca, Makronun dirənişi də artır və bu vəziyyət ölkədə yeni qırğınların törədilməsinə zəmin yaradır.
O ki qaldı, Varfolomey məsələsinə, Fransa üçün üz qaralığı olan həmin tarixi fakt təkrarlana bilər. Fərq ondadır k, indiki qırğın dini zəmində olmayacaq.
Bəs “Varfolomey gecəsi” nədir? Tarix dərslərindən oxumuşduq ki, Fransada xristian dini daxilindəki müharibələrin nəticəsində 23 avqust 1572-ci ildə Parisdə baş vermiş hadisə zamanı on minlərlə günahsız insan qətlə yetirilmişdi. Belə ki, XVI əsrdə Avropada Roma papası və hakim Roma katolik kilsəsinə qarşı yönəldilmiş reformasiya (dində islahatçılıq) hərəkatının geniş vüsət alması nəticəsində yeni xristian məzhəbi olan protestantlıq meydana gəlmiş və Qərb dünyası din baxımından iki hissəyə parçalanmışdı. Protestantlarla katoliklər arasında fikirayrılığı teoloji-elmi müstəvidən uzaqlaşaraq, hərbi toqquşmalara, qanlı müharibələrə gətirib çıxarmışdır. Məzhəb ayrı-seçkiliyi cəmiyyətdə təbəqə, qohum, dost, həmvətən anlayışını ortadan qaldırmış, hamı bir-birini etiqadına görə qiymətləndirməyə başlamışdır.
Məlum olduğu kimi, Fransada kral ailəsi dindəki katolik təriqətinin daşıyıcıları idi. Ona görə də kralın anası Yekaterina Mediçi öz oğlunu inandırmıışdı ki, protestantlar qırılmalıdır. Qırmışdılar da.
İndi yenə də Fransada vəziyyət olduqca ağırdır. Fərq ondadır ki, Emmanuel Makronun anası yanında deyil. Amma anası olmasa da, anası yaşda xanımı var. Göstəriş verər və Paris növbəti “Varfolemey gecəsi”ni yaşaya bilər.
İttifaq MİRZƏBƏYLİ
