Müxtəlif sosial şəbəkə hesablarında Qazaxın dörd kəndini tərk etməli olan ermənilərin etiraz çıxışlarına dair videogörüntülər yayılır. Polislə qarşıdurma, hay-küy, “patriot”ların qara-qışqırıqları, İrəvanda oturub onlara dəstək verən buqələmunların fitnə-fəsadları – bütün bunlar son dərəcə rəzil səhnələrdir.
Bəli, Ermənistan 44 günlük müharibədən sonra, sözün əsl mənasında, rəzil duruma düşüb. Əslində, erməni adlı varlığın, erməniliyin acı faciəsi yaşanır. Məsələyə insanlıq halı baxımından yanaşdıqda isə durumun dramatikliyini göstərən daha fərqli mətləbləri düşünürsən. İstər-istəməz, sual edirsən: bir millət niyə bu günə düşsün ki?
Cavablar çoxdur. Onları bəzən ayrı-ayrı ermənilərin yanaşmalarında da görmək mümkündür. Nəzərə alaq ki, hadisə və proseslərə konstruktivlik məcrasından boylanan ermənilər də az deyil. Belələri baxışlarını özlərinin sosial şəbəkə hesablarında yayır, düşüncələrini bölüşürlər. Amma, nədənsə, səsləri saxta vətənpərvərlərin səslərinin yanında tam eşidilməz durumdadır, millətin ümumi ab-havasına təsir göstərmək gücündən uzaqdırlar.
Çünki xəstəlik erməni cəmiyyətinin canına-qanına o qədər dərin işləyib ki, ona əlac yoxmuş kimi görünür. Adını xatırlamadığım erməni ictimai xadimlərindən birinin sözü idi ki, xəstəliyin candan çıxması üçün genefond yenilənməlidir. Həmin şəxs bir qədər də irəli gedərək, xalqın “formatlanması” baxımından kütləvi qırğının vacibliyini də bildirmişdi. Deməli, başqa əlac yoxdur, ifrat mütləqdir. Nə qədər qəddar görünsə də, gerçək durum budur. Obrazlı desək, reallıq ondan ibarətdir ki, hazırda erməni cəmiyyəti özünü qaşınan buynuzunu çobanın çomağına sürtən keçi kimi aparır. Belə görünür, bu toplum 44 günlük müharibənin yaşatdığı acınacaqlı durumdan da ibrət götürməyib.
Hazırda Qazaxın dörd kəndinin Azərbaycana qaytarılması fonundakı haray-həşir salmaq artıq mənasız səhnələrdir. Erməni toplumu, nəhayət, nəticə çıxarmalıdır ki, bir daha özgə torpaqlarına göz dikməsin, insan kimi mehriban qonşuluq şəraitində yaşamağı öyrənsin. Axı, ermənilərin azərbaycanlılarla normal ömür sürdükləri, xoş keçindikləri dövrlər də olub. Özü də yaxın keçmişdə. Olmazdımı ki, hər şey elə həmin keçmişdəki kimi qalaydı? Görünür olmazmış. Çünki sağalmaz xəstəlik bütün produktivliyi, həyat elementlərini sıradan çıxarır.
Yaşlı nəslin nümayəndələri sabiq Sovet İttifaqı dönəmində ermənilərin Azərbaycanda yaşayışlarını təsvir edəndə deyirdilər ki, Bakının mərkəzindəki bütün yaxşı evlər onların olub. Ən yaxşı vəzifələrdə ermənilər çalışıblar. Ancaq sonradan daha böyük iddialara qapılıb, yemək yedikləri qaba tüpürmək yolunu tutublar. Bununla bağlı ermənilərin özlərinin də etirafları var.
Bir neçə il əvvəl, daha doğrusu, 44 günlük müharibədən əvvəl Tbilisidə onlardan biri ilə söhbətləşmişdim. Bildirdiklərini təəccüblə qarşılamışdım. O, təxminən belə demişdi: Bizim nəyimizə lazımdır Qarabağ?! Bakı əlimizdə idi, onu itirmişik. Sonra ardınca bunları da demişdi: Bakıda əsl dostumuzu, səmimi qonşumuzu, uşaqlığımızı, bizi həyata bağlayan bütün dəyərləri qoyub çıxdıq. Onun dərdini içinə çəkərək ağır-ağır sual etməyi də yadımdan çıxmır: Nəyə görə? Hansı səbəbə?
Bəli, xəstə erməni cəmiyyəti indi də bilmir nəyə etiraz edir. Qazaxın kəndlərindən çıxmaq istəmir. Guya, evləri imiş, guya ki, doğma yurdlarından ayrılmaq ağır gəlirmiş! Otuz ilə yaxın müddətdə dinc azərbaycanlıları doğma el-obalarından didərgin salıb qaçqın və məcburi köçkün həyatı yaşamağa məcbur qoyan bir dövlətin vətəndaşı olduqlarını unudurlar, deyəsən. Unutmasınlar! Unutmasınlar ki, sonradan həmin dövlətdə vəzifə tutanlar hazırda Ermənistan adlanan ölkənin müxtəlif yerlərində tarix boyu yaşamış bir türk toplumunun deportasiyasında iştirak ediblər. Xidmətlərinə görə mükafatlandırılıblar da. Bunu “başımıza gələn başlarına gəlməlidir” prinsipinə əsaslanıb demirik. Ancaq ilahi ədalət var!
İstənilən ədalət üçün insan faktoru önəmlidir. İnsanı rifaha daşımayan ədalətin gözü kordur. Bu gün ədalət erməni cəmiyyətinə münasibətdə özünün kor tərəfini işə salıb. Çünki Allahın da səbr kasasının daşdığı anlar olur. Erməni toplumu özünün qövm təfəkkürünə “sadiqliyi ilə” iki yüz il ərzində bugünkü acı aqibətə doğru yön aldı. Hər cür naqisliyə, şərəfsizliyə yol verdi. Qurduğu xam xəyallar naminə qaniçənliyə, cəlladlığa haqq qazandırmaq formulları düşündü. Təəssüf ki, hazırkı erməni cəmiyyəti həmin cəllad və qaniçənlərin təfəkkürlərindəki mücərrədlikdə nəinki boğulur, hətta can verir.
Bu gün Ermənistan cəmiyyətində yaşananlar, bütövlükdə, dünya erməniliyinin ağır tənəzzülündən xəbər verir. Durum özünü ən sərt reallıqlarla göstərir. Ancaq bir daha deyək ki, ondan nəticə çıxaranları deyil, saxta vətənpərvər libası geymişləri görürük. İkincilərin ölkəni fəlakətə, dövləti uçuruma doğru sürüklədiyi də nəzərimizdən yayınmır. Qazaxın dörd kəndinin Azərbaycana qaytarılmasına etiraz səhnələrində də fəlakətin inamlı ayaq səsləri duyulmaqdadır. Nəzərə alaq ki, qaytarılmalı olan yalnız dörd kənd deyil. Deməli, erməni cəmiyyəti fəlakətin ayaq səslərindəki təpiyə də hamilə durumdadır. Hələ fəlakətin zopası da var.
Əvəz RÜSTƏMOV
