Azərbaycan–ABŞ münasibətlərində hər zaman pozuculuqla məşğul olan ermənipərəst konqresmenlər yenə iş başındadırlar. Ölkəmizə qara yaxmağı, böhtan atmağı həyatlarının mənasına çevirən qanunvericilər bu dəfə bir qədər də irəli gediblər. Onlar yunan lobbisi ilə birləşərək həftə ərzində Azərbaycana qarşı sanksiyalarla bağlı qanun layihəsi təqdim etməyi planlaşdırırlar. Sanksiya siyahısına 40-dan çox şəxsin – məmurların, hərbçilərin, hakimlərin, müstəntiqlərin adlarının daxil edildiyi bildirilir. Qeyd olunur ki, qanun layihəsində Bayden Administrasiyasına ABŞ qanunvericiliyi, o cümlədən Maqnitski qanunu çərçivəsində 180 gün ərzində həmin şəxslərə qarşı sanksiyalar haqqında qərar qəbul etmək çağırışı yer alacaq.
Layihənin hazırlanmasının əsas təşəbbüskarı və müəllifi Nümayəndələr Palatasında Nevada ştatını təmsil edən demokrat konqresmen Dina Titusdur. Onun başçılıq etdiyi qanunvericilər qrupuna hər iki partiyanı və Konqresin hər iki palatasını təmsil edən şəxslər daxildir. D.Titus ABŞ-dəki erməni lobbisinin fəal üzvlərindəndir.
“Azərbaycanda sanksiyalara baxış aktı” adlandırılan layihə barədə xanım Titus ilk dəfə ötən həftə erməni diasporunun qondarma soyqırımı ilə bağlı Konqresdə təşkil etdiyi tədbirdəki çıxışında bəhs etmişdi. Tədbir hayların Birləşmiş Ştatlardakı əsas diaspor təşkilatı olan Amerika Erməni Milli Komitəsinin (ANCA) dəstəyi ilə keçirilmişdi. Titus çıxışında demişdi ki, həftə ərzində layihəni təqdim etməyi planlaşdırır: “Bu, “Artsax”da etnik təmizləməni (?) idarə edən və ya həyata keçirən Azərbaycan rəsmilərinə qarşı müxtəlif sanksiyalar tətbiq edəcək. Bu cür hərəkətlərə görə onların cavab vermək vaxtıdır”.
D.Titusun ofisindən “BBC”-nin Azərbaycan xidmətinə hazırlanan qanun layihələri barədə şərh vermədiklərini deyiblər. Amerika Erməni Milli Komitəsinin saytında isə D.Titusun lobbiçilik fəaliyyəti barədə təfərrüatlı məlumatlar var.
Mediada yayılmış siyahını nəzərdən keçirdikdə, necə deyərlər, xoruzun quyruğu görünür. Bir daha aydın olur ki, konqresmenlər “erməni sevdası” ilə əlaqədar bu addımı atıblar. Onların bu addımı 2020-ci ildən bu yana işğalçı Ermənistan ordusu üzərində parlaq qələbələr qazanmış, separatçı rejimi tarixin arxivinə göndərmiş Azərbaycanı, onun Silahlı Qüvvələrini “cəzalandırmaq” cəhdidir. Vətən müharibəsində Zəfərin əldə olunmasında xüsusi xidmətləri olan, adlarını Azərbaycan dövlətinin və xalqının tarixinə qızıl hərflərlə yazan Silahlı Qüvvələrimizin ali zabit heyətinə daxil olan şəxslərin adlarının siyahıya daxil edilməsi böyük hiddət doğurur. Eyni zamanda, ermənilərin pulları ilə bəslənən konqresmenləri bir daha gözdən salır və onlara münasibətdə ikrah hissinin baş qaldırmasına gətirib çıxarır.
Layihədə, həmçinin Azərbaycanda həbsdə saxlanan və barələrində məhkəmənin çıxaracağı hökmü gözləyən erməni separatçılarının “hüquqlarının pozulduğu”nun bildirilməsi onun hayların sifarişi ilə hazırlanmasına heç bir şübhə yeri qoymur.
Konqresmenlərin bu addımı Ermənistan–Azərbaycan dialoquna da zərbə vurmaq məqsədi daşıyır. Düzdür, son vaxtlar rəsmi İrəvanın mövqeyində pozitiv elementlər nəzərə çarpır. Bu kontekstdə iki ölkə arasında yaradılmış delimitasiya və demarkasiya üzrə komissiyanın aprelin 19-da keçirilən iclasında Qazax rayonunun işğal altındakı 4 kəndinin ölkəmizə qaytarılması ilə bağlı qəbul edilən qərarı xüsusi qeyd etmək lazımdır. Eyni zamanda, ölkələrin xarici işlər nazirlərinin Qazaxıstanda görüşməsinin mümkünlüyü müzakirə edilir. Daha doğrusu, Azərbaycan tərəfi belə bir görüşə razılıq verib. Əgər Ermənistan da razılıq versə, o zaman XİN başçıları səviyyəsində görüşlər bərpa olunacaq. Ancaq konqresmenlər öz əməlləri ilə Cənubi Qafqazda sülhün təmin olunmasına əngəl törədirlər.
Mövzu üzrə söhbətləşdiyimiz “Qafqaz Strateji Araşdırmalar Mərkəzi”nin sədr müavini, siyasi elmlər üzrə fəlsəfə doktoru Nazim Cəfərsoy bildirdi ki, Azərbaycanla ABŞ arasındakı münasibətlər həm rəsmi Bakının, həm də Vaşinqtonun Cənubi Qafqaz siyasəti baxımından əhəmiyyətlidir. Onun sözlərinə görə, 1991-ci ildən indəyək Azərbaycan–ABŞ münasibətlərində hər zaman bir neçə parametr önə çıxıb: “Bunlardan biri iki ölkə arasındakı siyasi münasibətlərdir. Enerji sahəsində əməkdaşlıq da münasibətlərdə xüsusi rola malikdir. 2001-ci ildə Əfqanıstanda başlayan antiterror əməliyyatından sonra münasibətlərimizə təhlükəsizlik aspekti də əlavə edildi. Vətən müharibəsindən sonra Cənubi Qafqazda yeni səhifənin açılması kontekstində Azərbaycan–ABŞ münasibətləri daha da aktuallaşıb. Vaşinqton bölgəyə maraq göstərir. Bu çərçivədə müəyyən vasitəçilik cəhdləri də oldu. Ancaq erməni lobbisinin proseslərə aktiv müdaxiləsi münasibətlərə zərər vurur”.
Politoloq qeyd etdi ki, hazırda belə bir layihənin gündəmə gəlməsi həm zaman, həm siyahının məzmunu, həm də proseslərin inkişafı baxımından problem yaradır. Onun sözlərinə görə, zaman baxımından ona görə problemlidir ki, Azərbaycan və Ermənistanın 4 kəndlə bağlı bugünlərdə əldə etdiyi razılaşma münasibətləri normallaşdırma yolunda daha bir addım oldu: “Artıq Rusiya sülhməramlıları da Qarabağ iqtisadi rayonundan çıxarılır. Bu dövrdə amerikalı konqresmenlər tərəfindən belə bir layihənin gündəmə gətirilməsi Azərbaycan–ABŞ münasibətlərinə mənfi təsir göstərən məqamdır. Məlum olduğu kimi, payızda ABŞ-də prezident seçkiləri keçiriləcək. Bu çərçivədə müxtəlif senatorlar, konqresmenlər erməni diasporunun təşviqi, təzyiqi, onlara xoş görünmək üçün bu cür fəaliyyət göstərirlər. Belə bir layihənin ortaya çıxmasına da bu çərçivədən baxılmalı məqamdır”.
Müsahibimiz qeyd etdi ki, siyahıya Azərbaycan hərbçilərinin adlarının daxil edilməsi Bakı–Vaşinqton münasibətlərinə daha ağır formada təsir edə bilər: “Bu, Azərbaycan–ABŞ münasibətlərini təkcə rəsmi səviyyədə deyil, həm də ictimai səviyyədə pisləşdirən amildir. Çünki siyahıda adı çəkilən Müdafiə nazirinin müavini Quru Qoşunlarının komandanı, general-leytenant Hikmət Mirzəyev Vətən Müharibəsi Qəhrəmanıdır. O, çox sevilən generallardan biridir. Xalqın ona böyük sevgisi var. Adları çəkilən digər hərbçilər də Azərbaycan Ordusunun idarə edilməsində mühüm vəzifələr tuturlar. Azərbaycan Ordusu hazırda xalq tərəfindən çox sevilir. Belə bir ordunun mənsublarını haqsız yerə təqsirləndirmək, təbii ki, sadəcə, Azərbaycan və ABŞ arasında siyasi, dövlətlərarası münasibətlərə zərbə vurmur, mənfi tendensiya yaratmır, həm də Azərbaycan xalqında ABŞ-yə münasibətdə neqativ çalarları gücləndirir”.
N.Cəfərsoy bildirdi ki, ABŞ və NATO-nun Azərbaycanla müdafiə sahəsində əməkdaşlıq etmək istədiyi hamıya məlumdur. Ancaq Azərbaycanla əməkdaşlıq etmək istəməklə Ordumuzun xalq arasında ən çox sevilən və NATO standartlarına çatdırmaq üçün səy göstərən ali zabitlərinin adlarını hansısa siyahıya daxil etmək bir-biri ilə düz gəlmir. Eyni zamanda, əsasən Qərbi hədəf alan beynəlxalq terrorizmə qarşı uğurlu əməliyyatları ilə tanınan milli təhlükəsizlik orqanlarının rəhbər şəxsləri ilə bağlı bu cür addımlar atmaq həm də ABŞ–Azərbaycan təhlükəsizlik əməkdaşlığı imkanlarına ciddi zərbə vurmaq deməkdir.
Mərkəz rəhbəri “Layihə Konqresə təqdim edilərsə, nə baş verəcək” sualına belə cavab verdi: “Biz ilk növbədə ona imza atacaq konqresmenlərin tərkibinə, hansı qrupların fəallıq göstərəcəyinə baxmalıyıq. Digər tərəfdən, yunan və erməni lobbisinin burada imkanlarını nə dərəcədə səfərbər edə biləcəyi önəmli məqamdır. Bundan əlavə, ABŞ Administrasiyasının burada tutacağı mövqe, Konqresdəki proseslərə müdaxilə edib-etməyəcəyi, prosesləri yumşaldıb-yumşaltmayacağı da əhəmiyyətli məqamlardan birini təşkil edir. Qarşıda seçkilər var. Seçkilər öncəsi erməni lobbisinin içində olduğu prosesin hədəfinə çevrilmək, açığı, həm neqativ çalarlı, həm də Azərbaycan–ABŞ münasibətlərinin əleyhinə işləyə biləcək məqamlardandır”.
Bu arada bədnam layihə təşəbbüskarının yunan əsilli olduğu da diqqətdən qaçmır. Belə ki, 1950-ci ildə Corciya ştatının Tomasvill şəhərində anadan olan Titusun anası yunan mənşəlidir. Onlar Yunanıstanın Fessaliya tarixi bölgəsindəndir. Titusun babası Artur Konstantinos Katonis Nyu Yorka (Ellis adasına) gəlib. D.Titusun bioqrafiyasında onun yunan pravoslavlığı ilə böyüdüyü qeyd edilib. Titus 1980-ci ildə ilk dəfə Yunanıstana səfər edib, Afina və Trikala şəhərlərində yaşayan qohumları ilə görüşüb. Beləliklə, aydın olur ki, biz ABŞ-də yaxınlaşan prezident seçkiləri ərəfəsində önəmi xüsusilə artan erməni lobbisinin Şimali Kipr məsələsində Azərbaycan əleyhdarlığı çoxalan yunan lobbisi ilə əməkdaşlığı ilə üz-üzəyik. Bu prosesin qarşısını almaq üçün okeanın o tayındakı Azərbaycan, Türkiyə və digər türk respublikalarının diasporları hərəkətə keçməli, layihənin qəbulunun Bakı–Vaşinqton münasibətlərinə mənfi təsir edəcəyi barədə konqresmenlərlə izahat işi aparmalıdırlar. Nümayəndələr Palatasında və Senatda ermənipərəstlərlə yanaşı, Azərbaycanın haqlı mübarizəsinə dəstək verənlər, ölkəmizin strateji əhəmiyyətini dərk edənlər, bizi özlərinə dost sayanlar da var. Onların arqumentləşdirilmiş çıxışları layihənin elə layihə olaraq qalmasında mühüm rol oynaya bilər.
Səxavət HƏMİD
